Uitbreidingsinvesteringen
Uitbreidingsinvesteringen zijn investeringen of bijdragen ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe activiteiten of expansie van de huidige activiteiten. Het betreffen:
- Gebiedsgerichte investeringen (ontwikkellocaties en stedelijke vernieuwingslocaties);
- Infrastructurele projecten;
- Maatschappelijke voorzieningen voor zover het niet gaat om vervangingsinvesteringen of onderhoud.
De besluitvorming over uitbreidingsinvesteringen ten laste van het Investeringsfonds vindt in drie stappen plaats. Iedere stap vraagt besluitvorming door de raad.
- Plaatsing van een investering op de wensenlijst;
- Het reserveren van een bedrag binnen het fonds om de investering mogelijk te maken;
- De kredietaanvraag voor de investering voorleggen aan de raad.
De wensenlijst is een lijst van uitbreidingsinvesteringen waar de raad toe heeft besloten dat deze in aanmerking komen om (in de toekomst) gedekt te worden uit het Investeringsfonds. De wensenlijst kan meer projecten bevatten dan de in het Investeringsfonds aanwezige dekking. Het vermelden van een project op een wensenlijst is onvoldoende om tot uitvoering over te kunnen gaan.
Bij een reservering binnen het Investeringsfonds is de raad akkoord gegaan met verdere voorbereidingen van de investering en het uitwerken van een kredietvoorstel. Een reservering alleen is onvoldoende om tot daadwerkelijke uitgaven over te gaan. Integrale afweging van de gereserveerde uitbreidingsinvesteringen vindt in combinatie met de wensen ieder jaar plaats bij de voorjaarsnota en de begroting. Het financieel kader daarbij wordt bepaald door de omvang van het Investeringsfonds.
Bij de geautoriseerde uitbreidingsinvesteringen met kredietbesluit heeft de raad eerder kredietverstrekkingen gedaan en is het college gemandateerd tot het doen van uitgaven. Een kredietbesluit mag op elk moment aan de raad worden aangeboden. Voor eventuele bijstellingen op de eerder afgegeven kredieten worden in deze voorjaarsnota aanvullende kredietvoorstellen ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. De kapitaallasten van de uitbreidingsinvesteringen worden gedekt vanuit het Investeringsfonds.
Algemene opmerking:
Sinds twee jaar zien we de bouwprijzen fors stijgen. Aanvankelijk was dit grotendeels het gevolg van de invloed van corona op de economie en de beschikbaarheid van grondstoffen en (deel)producten. Op dit moment speelt de oorlog in Oekraïne ook een grote, onzekere, rol. Naast de bouw- en grondstoffenkosten stijgen ook de kosten van energie- en brandstof. De onzekerheid over de beschikbaarheid en levering van onder andere hout, ijzer, beton en technologische materialen blijft toenemen. Dit alles werkt door op onze uitgaven en geeft spanning op meerdere (bouw)budgetten en aanbestedingen. Indien uit geactualiseerde doorrekeningen blijkt dat budgetten verhoogd moeten worden vanwege de hoge indexatie, is dit verwerkt in de financiële tabellen en toegelicht bij het betreffende project.
Projecten met kredietbesluit
Voor de volgende uitbreidingsinvesteringen zijn kredietbesluiten genomen, waardoor de uitvoering is of kan worden gestart.
Toelichting per project
IHP
Voor de actualisatie Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs 2020-2035 (IHP) 23.1 zijn alle projecten in het IHP geactualiseerd voor wat betreft planning, risico’s en budget en is het effect hiervan op het totale programma doorgerekend. Voor de projecten MFA Kreekrijk en MFA Zaans Hout (Inverdan) is dekking beschikbaar gesteld uit het Investeringsfonds. Alle andere investeringen uit het IHP zijn vervangingsinvesteringen en opgenomen in het Meerjareninvesteringsplan (MIP).
- IKC Kreekrijk
IKC Kreekrijk is het nieuwe schoolgebouw voor de basisscholen het Koraal en de Delta in Kreekrijk te Assendelft. Het gebouw is in 2019 in gebruik genomen.
Er zijn in 2023 nog kosten opgenomen voor de aansluiting op de openbare ruimte. De verwijdering van het schoolgebouw in het park in Saendelft is in 2022 afgerond. De tijdelijke huisvesting langs het spoor wordt in 2026 verwijderd.
- IKC Zaans Hout (Inverdan Nieuw West)
In Zaandam (Nieuw) West is, onder andere als gevolg van woningbouw, sprake van toenemende leerlingengroei. In Actualisatie 22.1 zijn de projectkaders voor dit project daarom herzien. Het project omvat de vervangende nieuwbouw en uitbreiding van RKBS De Rietvink op de nieuwe schoollocatie aan de Houtveldweg voor maximaal 600 leerlingen. Ook komen er in het gebouw twee gymzalen en een peuterspeelzaal. De ruimte die in de Van Meverstraat vrij komt, zal ter beschikking worden gesteld aan de twee scholen die daar blijven. Het project bevindt zich nu in de ontwerpfase.
De Definitiefase heeft langer in beslag genomen vanwege wijzigingen in de kavel en de uitwerking van de schoolkavel op de openbare ruimte. De ruimtelijke inpassing van een school in een hoog stedelijk gebied dat in ontwikkeling is, is zeer complex en vraagt nauwe afstemming met Stedelijke Ontwikkeling en Supervisie MAAK. Prognose oplevering: voorjaar 2025 (indien er geen bezwaar wordt ingediend). Bij de actualisatie 23.1 wordt het budget opgehoogd vanwege indexering (€ 0,841 mln.). In 2025 vindt ook de 1 e inrichting (meubilair en onderwijsleerpakket) plaats voor de uitbreidingsgroepen van deze school. Het daarvoor benodigde budget (€ 0,188 mln.) verandert niet.
Huis van de Wijk (Buurthuis Poelenburcht)
De activiteiten en voorzieningen in het Huis van de Wijk Poelenburg vloeien voort uit eerder gestelde maatschappelijke doelen voor Poelenburg-Peldersveld, met betrekking op ‘fijn en veilig wonen’, ‘armoede en participatie’ en ‘jeugd’.
Buurthuis de Poelenburcht verkeert in slechte staat, is te klein voor de huidige gebruikers en voldoet niet om ruimte te bieden aan de extra functies die op basis van het Pact Poelenburg Peldersveld nagestreefd worden. Daarbij gaat het, naast de huidige buurthuisfunctie, ook om ruimte voor ontwikkeling, educatie en ontplooiing. Voor die extra functies is door het Rijk, vanuit de regiodeal ZaanIJ, aanvullende financiering beschikbaar gesteld. Eind 2021 heeft de gemeente een samenwerkingsovereenkomst met Rochdale afgesloten. Daarin is o.a. bepaald dat er in de plinten en/of elders binnen de vervangende nieuwbouw van de Jasperstraatflat een nieuwe maatschappelijke voorziening wordt gerealiseerd: het Huis van de Wijk.
Het Huis van de Wijk in Poelenburg wordt gerealiseerd in de plint (en/of een verdieping) van het nieuwbouwcomplex Jaspersstraat. Het biedt de kans om een voorziening te maken van 1.900 m2 op een zichtbare en uitnodigende plek. Dit wordt de nieuwe locatie voor buurtcentrum de Poelenburcht, Sociaal Wijkteam, Centrum Jong, het Jeugdteam en de bibliotheek. Door multifunctioneel gebruik ontstaan extra mogelijkheden voor nieuwe activiteiten zoals cultuur.
Naast het Huis van de Wijk komt 400 m2 beschikbaar voor eerstelijns gezondheidszorg. Voor dit onderdeel is de gemeente geen risicodragende partij. Alle activiteiten en voorzieningen samen bieden een toegevoegde waarde voor Pact Poelenburg Peldersveld.
De gemeente stelt in het 2 e kwartaal van 2023 i.s.m. de toekomstige huurders van Huis van de Wijk een Ruimtelijk programma van eisen op. MAAK en Rochdale streven ernaar in oktober 2023 een tender in de markt te zetten voor de vervangende nieuwbouw van de Jasperstraatflat en het Huis van de Wijk. Ook zal het kredietbesluit worden voorgelegd aan de Raad. Bij deze actualisatie wordt het budget aanvullend geïndexeerd (€ 0,359 mln.).
Kwaliteit bestaande woningbouw
De funderingsproblemen blijven urgent bij een groot deel van de oude woningvoorraad. De lat ligt hoog met de ambitie om met funderingsherstel naar meer dan 150 herstelde panden per jaar te komen. In de praktijk ligt het aantal nu rond 150 herstelde woningen per jaar. De tendens is stijgend en we hebben het funderingsprobleem duidelijk veel beter onder controle.
In de afgelopen periode hebben de werkzaamheden binnen het programma zich vooral gericht op het informeren en activeren van particuliere eigenaren om de fundering van hun woning te herstellen. De bestede en gereserveerde (reservering landelijk fonds funderingsherstel) middelen zijn hier grotendeels voor bedoeld. Ervaringen van de afgelopen jaren laten echter ook zien dat de problematiek langdurig en complex is en niet alleen met deze aanpak valt op te lossen. Tevens vragen de maatschappelijke vraagstukken als de energietransitie bij de bestaande woningen en het langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen noodzakelijke inzet. De behoefte om in oudere woningen noodzakelijke investeringen te doen stapelen zich op. Voor de toekomst moet rekening worden gehouden met andersoortige investeringen.
Allereerst zal blijken dat als de problematiek rondom duurzaamheid en ‘van het aardgas af’ bij de funderingsproblematiek wordt ‘opgeteld’ het onder aan de streep meer realistisch is om de oude woningen te slopen en nieuwe duurzame woningen terug te bouwen. In de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden hiervoor al op verschillende manieren verkend, maar een echte oplossing om dit financieel haalbaar te maken was er niet. Er blijft tot nu toe een onrendabele top welke voor een particuliere eigenaar niet is te financieren. Door financieringsstromen te combineren (landelijk, provinciaal, gemeentelijk, zowel voor fundering en als voor duurzaamheid) komt deze oplossing wel steeds dichterbij.
De stapeling van deze problematieken maakt ook dat er gewerkt is aan een pilot ‘versterken en verduurzamen’ rondom de mogelijkheden voor sloop-nieuwbouw bij particuliere woningen. In samenwerkingsverband met bouwend Nederland en RVO is Zaanstad in 2020 een pilot gestart en deze is geslaagd afgerond. In een aantal gevallen kan sloop van de oude woning en een nieuwe duurzame woning terugbouwen gunstiger zijn dan de oude herstellen. De uitkomsten zijn landelijk gedeeld en RVO heeft aan de hand van de pilot in Zaanstad een handreiking opgesteld.
Inverdan Dam en omgeving
Project Inverdan Dam betreft het uitvoeren van een verhoogd kwaliteitsniveau van de openbare ruimte van de Damkade, Damstraat, Wilhelminastraat en Wilhelminakade. Om de kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte in het hele centrumgebied te versterken en te verduurzamen wordt een gelijk niveau van inrichting van genoemde straten voorgesteld. Het ontwerp van de herinrichting is afhankelijk van de keuzes die worden gemaakt ten aanzien van terrassenbeleid op de Dam. Gelet op de duur van planontwikkeling ten behoeve van de inrichting en het meest geschikte tijdstip om de herinrichting plaats te laten vinden, is de verwachting dat er begin 2025 wordt gestart met de uitvoering.
Hembrugterrein
Zaanstad wil het Hembrugterrein samen met betrokken partijen ontwikkelen tot een gebied met woon- en werkfuncties met ruimte voor bestaande bedrijvigheid in de (haven)omgeving. Op 30 april 2019 heeft de Raad van State uitspraak gedaan over de beroepen die waren ingediend tegen het Omgevingsplan voor de herontwikkeling van het Hemburgterrein. Het plan is toen in zijn geheel vernietigd.
De vernietiging heeft het gehele proces vertraagd. De geplande publieke investeringen, zoals die zijn opgenomen in het Investeringsfonds, zijn (voor een deel) gekoppeld aan de ontwikkeling van het terrein en verschuiven door de vertraging naar later in tijd. Het Masterplan Hembrugterrein dat de basis vormt voor de verdere planvorming is in april 2021 door de raad vastgesteld. Het ontwerpbestemmingsplan voor de noordkant van het terrein, waar een belangrijk deel van het woonprogramma zal worden ontwikkeld, is in het derde kwartaal vastgesteld door de raad. In afwachting van beroepen op het bestemmingsplan is deze nog niet onherroepelijk. In 2023 wordt een masterplan openbare ruimte ontwikkeld die tools geeft voor de inrichting van de openbare ruimte en de overdracht ervan naar de gemeente organiseert. De publieke investeringen en bouw van de eerste woningen zal na het verlenen van de eerste omgevingsvergunningen starten. De verwachting is dat die in 2024 gestart kunnen worden.
Hoogwaardig openbaar vervoer (HOV)
Het programma HOV ZaanIJ heeft ten doel een snelle en comfortabele route te creëren tussen Zaanstad en Amsterdam, zodat het Openbaar Vervoer een sterk alternatief vormt voor autoverplaatsingen. Het bestaat uit korte termijnmaatregelen tot 2028 en uit maatregelen voor de lange termijn om te komen tot de benodigde schaalsprong in het openbaar vervoer. De inzet hierbij is een hoogwaardig OV-systeem zoals een metro, tram of een BRT-systeem (Bus Rapid Transit). Momenteel is de dam-tot-dam fietsverbinding met een brug over het zijkanaal H in voorbereiding. Een belangrijke stap in het realiseren van de schaalsprong op de HOV ZaanIJ is het onderbrengen van het programma bij het rijk-regio programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB). Er is overeengekomen dat HOV ZaanIJ een cruciale opgave is voor de verstedelijkingsstrategie van de MRA. De betrokkenheid en samenwerking van Rijk en regio is verzekerd door de inbedding van het project in het programma SBaB. Daarmee is de eerder gemaakte afspraak ingevuld om dit regionale project met landelijke betekenis samen verder te brengen. De samenwerkende organisaties de Vervoerregio Amsterdam, provincie Noord-Holland, gemeente Zaanstad en gemeente Amsterdam hebben vervolgens een vervolgonderzoek uitgevoerd naar het identificeren van de oplossingen. Daarbij is niet alleen gekeken naar de vervoerkundige opties (modaliteiten), maar uitdrukkelijk ook naar ruimtelijke inpassing, wisselwerking met de mogelijkheden voor ruimtelijke en economische ontwikkeling en de bijdrage aan de sociale opgave in Amsterdam-Noord en Zaandam-Oost. De uitkomst is dat een BRT-systeem de beste oplossing is als noodzakelijke systeemsprong in HOV ZaanIJ. BRT biedt voldoende capaciteit om op de middellange als lange termijn de vraag naar openbaar vervoer, die onder andere ontstaat door gebiedsontwikkeling (woningbouw en extra arbeidsplaatsen), te faciliteren. BRT kan specifiek, adaptief, duurzaam en flexibel antwoord bieden op de groeiende mobiliteitsvraag en missende schakels in het netwerkt. Een OV-systeemsprong is zeker niet voor 2032 voltooid. Doordat het project HOV ZaanIJ een belangrijke koppeling met de landelijke woningbouwopgave heeft en de Achtersluispolder onderdeel van de scope van Haven-Stad is geworden, ontstond de kans om een propositie in te dienen bij het Rijk voor (gedeeltelijke) financiële dekking uit het mobiliteitsfonds van de investeringen voor de bereikbaarheidsmaatregelen uit het project. Met deze propositie is HOV ZaanIJ goed op de kaart gezet en vormt onderwerp van gesprekken op regionaal- en rijksniveau. Dit toont aan dat het belang van het project, ook door het Rijk, wordt ingezien. De voortgang van het project HOV ZaanIJ wordt daarbij door de regio gerapporteerd binnen het programma SBaB. In het BO MIRT van 11 november 2022 is besloten dat voor het project op dat moment geen geld beschikbaar was. De belangrijkste reden hiervoor is dat een groot deel van de woningen pas ná 2030 gerealiseerd wordt. Vooruitlopend op een rijksbijdrage aan de planstudie is in opdracht van de vier samenwerkende organisaties de planstudiefase in het eerste kwartaal van 2023 opgestart, welke naar verwachting zo’n drie jaar zal vragen. Het doel van deze fase is te komen tot een definitief voorkeurstracé. Een plan van aanpak en dekkingsvoorstel voor deze fase is in mei 2023 gereed. Gezien de grote omvang van het project met bijbehorende dekkingsvraag wordt deze fase opgedeeld in overzienbare deelfasen. Dit mede om het dekkingsvraagstuk voor 2023 tot en met 2025 overbrugbaar te maken en te sturen op een rijksbijdrage voor deze fase in een volgend BO MIRT. Voor 2023 is het huidige krediet voor de eerste onderzoeken in de planstudiefase nog voldoende.
Kwaliteitsimpuls Wilhelminasluis
Eind 2020 zijn de werkzaamheden aan de Wilhelminasluis afgerond. Door de gemeente is in het Investeringsfonds een bedrag van € 0,9 mln. gereserveerd voor een kwaliteitsimpuls Wilhelminasluis. De grotere sluishoofden zijn met banken ingericht als prettige openbare verblijfsruimten. Met het op een hoogte aanleggen van de Oostkade is het sluiscomplex de verbindende schakel geworden in de wandelroutes tussen de oostelijke en de westelijke Zaanoever. De materialisatie van de openbare ruimte sluit aan op het Masterplan Inverdan. Een deel van de kwaliteitsimpuls (aansluiting Wilhelminabrug Prins Hendrikkade) wordt uitgevoerd als onderdeel van het project Vervanging kadeconstructie Burchtkade en Prins Hendrikkade. Er heeft later dan gepland een aanbesteding plaatsgevonden en het bedrag van € 0,592 mln. wordt in 2024 uitgegeven.
Dam tot Dam fietsroute Brug Zijkanaal H
De brug over zijkanaal H is een belangrijke schakel in de Dam tot Dam-fietsroute. Het is een gezamenlijk project tussen gemeente Zaanstad, gemeente Amsterdam met cofinanciering van de Vervoerregio Amsterdam (VRA) en de regiodeal ZaanIJ. Met de Dam tot Dam-fietsroute verbetert niet alleen de aansluiting van de Achtersluispolder met het woon en werkgebied van de beide steden, maar worden ook Poelenburg en Peldersveld en een toekomstig recreatiegebied Noorder IJ plas beter verbonden met de rest van de stad. In de toekomst worden zo’n 3.800 fietsers per dag verwacht. In 2021 is in het bestuurlijk overleg de kostenverdeling overeengekomen op basis van een geraamde investering van € 9,4 mln. excl. indexering en is in de begroting van Zaanstad de bijdrage van ruim € 1,5 mln. excl. indexering vastgelegd. Amsterdam en Zaanstad zijn risicodragend voor eventuele meerkosten.
De technische uitwerking en voorbereiding om over te gaan tot aanbesteding vond in 2022 plaats. In deze uitwerking zijn noodzakelijke scope wijzigen en risico’s naar voren gekomen die substantieel kostenverhogend hebben uitgewerkt. Naast de autonome extreme prijsstijgingen zijn er kostenstijgingen door extra saneringswerk, noodzakelijke aanpassingen in het ontwerp, een hogere risicoreservering en extra voorbereidingskosten. Het benodigde budget incl. indexering tot en met start realisatie kwam daarmee op € 19,6 mln. Het gevolg is een vertraging van een jaar waarbij Zaanstad vooralsnog geen extra middelen beschikbaar heeft gesteld. Afgelopen halfjaar is gezamenlijk met Zaanstad, VRA en Amsterdam gezocht naar alternatieven die qua kosten dichterbij het oorspronkelijke budget uitkomen. Ook is gevraagd om de gevolgen van stoppen in beeld te brengen. Deze verkenning is eind februari 2023 afgrond en leverde geen alternatief op dat substantieel goedkoper is met afdoende kwaliteit om ook in aanmerking te komen voor een verhoging van de bijdrage van de Vervoerregio. Stoppen zou betekenen dat Amsterdam en Zaanstad haar huidige dekking nagenoeg kwijt zijn aan het afdekken van de historische kosten zonder fysiek resultaat. Besloten is om te gaan voor de oorspronkelijke kwaliteit en naar aanvullende dekking te zoeken door alle partijen. De Vervoerregio heeft haar bijdrage incl. geraamde indexering inmiddels verhoogd naar € 6,6 miljoen en Amsterdam had al een verhoging begroot, maar is ook afhankelijk van de Voorjaarsnota 2023 om het totaal van de verhoogde gevraagde bijdrage van € 6,9 miljoen incl. indexering af te dekken. De bijdrage vanuit de regiodeal kon niet worden verhoogd. Aan Zaanstad is gevraagd om € 2,976 mln. extra bij te dragen, inclusief € 0,1 mln. voor begeleiding en toetsing tot en met oplevering in 2026, wat de totale bijdrage brengt op € 4,562 mln. incl. indexatie. Tegenover de kostenstijgingen van € 2,976 mln. staan ook de mogelijke inkomsten van het Rijk (zie toelichting onder voeding Investeringsfonds, onderdeel algemene middelen), wanneer de extra opvangplekken, bovenop de taakstelling die Zaanstad al heeft, worden gerealiseerd aan de Gerrit Bolkade en Isaac Baarthaven.
Fietsenstalling Centrum omgeving Dam
Aan de oostkant van het centrum wordt in de Rozenhof een nieuwe fietsenstalling gerealiseerd. Deze fietsenstalling biedt onderdak tijdens de winkelopeningstijden en het uitgaansleven. Met de opening van de fietsenstalling zal een groot aantal fietsparkeerplaatsen in de openbare ruimte worden weggehaald, onder andere op de Rozengracht. Dit zorgt voor een rustiger straatbeeld. De locatie is de kelderruimte op de hoek Zilverpadsteeg / Czaar Peterstraat. De beschikbare exploitatiebudgetten voorzien niet in de benodigde dekking. Alvorens verder te gaan met de planontwikkeling voor deze stalling onderzoekt het college hoe de kosten van de exploitatie van de fietsenstallingen gedekt kunnen worden. Betaald fietsparkeren is een mogelijkheid om de meerkosten te dekken. Vooralsnog is er geen uitsluitsel over dekking van de meerkosten. Daarom schuiven de uitgaven door naar 2024 en 2025.
Busbrug 24 uur openstelling, geluidmaatregelen en no regret maatregelen
In 2019 zijn zogeheten eerste ‘no regret’ maatregelen uitgevoerd om de verkeerssituatie bij de Busbrug ‘De Binding’ te verbeteren en de veiligheid van met name de fietsers te verhogen. Het ging hierbij onder andere om het aanleggen van twee rotondes en het asfalteren van fietspaden. De totale kosten bedroegen € 1,3 mln., waarvan € 0,5 mln. gedekt uit het Investeringsfonds. Dit onderdeel van het project is afgerond.
De start van de noodzakelijke verkeersveiligheidsmaatregelen voor de 24-uurs openstelling van de Busbrug (cq de aanpassing van de rondweg Westerkoog) is door de noodzakelijke stikstofvergunning aanzienlijk vertraagd. Het zoeken naar compensatie van de stikstofdepositie, noodzakelijk voor het opstellen van het bestemmingsplan, vraagt nog een jaar extra voorbereidingstijd. Ondertussen wordt onderzocht of het wel mogelijk is om de brug 24 uur open te stellen voor elektrische voertuigen. Verwacht wordt dat uitvoering voor een volledige openstelling in 2025 kan aanvangen indien een vergunning voor stikstof in de eerste helft van 2023 mogelijk blijkt. Voor de uitvoering van deze maatregelen is nog € 1,1 mln. beschikbaar in het Investeringsfonds.
Bereikbaarheidsdeal
Rijk en regio willen investeren in een omvangrijk Multimodaal Mobiliteitspakket in de corridor Amsterdam-Hoorn. Het betreft bereikbaarheidsmaatregelen op het gebied van auto, openbaar vervoer, fiets en mobiliteitsmanagement. Voor Zaanstad is de uitvoering van het pakket cruciaal voor de ambities met MAAK.Zaanstad. Binnen het totale pakket zitten drie belangrijke en al langer gewenste Zaanse integrale bereikbaarheidsprojecten (auto, OV en fiets). Het gaat om de Guisweg, AVANT (Thorbeckeweg) en het ombouwen van de Prins Bernhardweg/A7 tot stadsweg. Daarnaast wordt binnen het totale pakket ook nog eens extra geïnvesteerd in fiets- en OV-maatregelen en mobiliteitsmanagement (onderdeel Overige). De Zaanse bijdrage aan het totale pakket bedroeg € 24 mln. Zie raadsinformatiebrief 2019/14203 . Deze projecten zijn of gaan in 2023 naar de planuitwerking of realisatie fase. In deze fasen nemen de intensiteit van sturing en de risico’s voor Zaanstad toe. Onderdeel van het programma regionale bereikbaarheid zijn inmiddels ook de Dam tot Dam fietsroute, de verbinding A8-A9 incl. de korte termijn maatregelen van de Provincie en Zaanstad. Vanwege het verloop van de A8-A9 zijn de korte termijn maatregelen van de Provincie en Zaanstad nog belangrijker geworden. Naast € 14 mln. vanuit de Provincie is o.a. ook de verbindingsweg Assendelft onderdeel van deze maatregelen. Vanwege capaciteitsvragen bij alle partners en voor meer resultaatgerichtheid en een verkenning naar het verrijken van maatregelen is besloten om hier gezamenlijk programmatisch op te gaan sturen vanaf het 1 e kwartaal 2023. Ook is de planstudie HOV ZaanIJ, de 24 uurs openstelling van de busbrug en het gewenste onderzoek naar de 3e ontsluiting onderdeel van het programma en de bijbehorende sturing.
- AVANT – Realisatiefase
In de Actualisatie Investeringsfonds 22.2 was gemeld dat voor het jaar 2022 is gerekend met een indexatiepercentage van 5,16% en voor de resterende jaren met 2,5%. Daarbij was aangegeven dat het erg onzeker was of deze verwachtingen ook uit zouden komen. Inmiddels is in het kader van de aanbesteding besloten (2022/20493) dat het reëler is om ook voor 2023 te rekenen met een indexatiepercentage van 5,16% en dus een hoger plafond bedrag vast te stellen.
Zoals aangegeven in de Raadsinformatiebrief 2022/20561 Voortgang AVANT/Aanpak Thorbeckeweg – Aanbesteding moet de consequentie (€ 0,36 miljoen) van dit hogere indexatiepercentage verwerkt worden bij de voorjaarsnota 2023 (of bij de begroting 2024). Gezien de zekerheid van optreden van deze kostenverhoging wordt deze kostenconsequentie nu al opgevoerd en niet pas bij de begroting 2024.
- Afwaardering A7/Prins Bernhardweg
Het project Afwaardering A7/Prins Bernhardweg zit in de overgang naar de aanbesteding en realisatiefase. Voor dit project is € 2,6 mln. in het Investeringsfonds gereserveerd. Aanvullend is € 1,4 mln. vanuit de Woningbouwimpuls beschikbaar. De geraamde kosten voor de tijdelijke maatregelen in knooppunt Zaandam ad € 1,2 miljoen excl. BTW worden gedekt uit de rijksbijdrage ‘versnelling woningbouwlocaties’, waarmee het totale project is gedekt Het reeds verstrekte krediet van € 0,4 mln. is nagenoeg besteed en in juni 2023 wordt een krediet aangevraagd voor de aanbesteding en de realisatie fase. Het project staat onder tijdsdruk omdat een het grotendeels moet worden uitgevoerd voor 2024 vanwege de realisatie van Avant.
Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg
Bij de vaststelling van de Begroting 2021 heeft de gemeenteraad Amendement M Verbetering ontsluiting Dorpsstraat Assendelft d.m.v. aangaan partnerschap aangenomen. Met dit amendement is de raad akkoord gegaan met de opname van een nieuwe wens van maximaal € 2 mln. voor investeringen ten behoeve van de verbetering van de ontsluiting van de Dorpsstraat in Assendelft. Dit in de vorm van het project ‘Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg’. Het project is onderdeel van het programma korte termijn maatregelen A8-A9. Daarna is deze wens voor € 1,7 mln. omgezet in een reservering en voor € 0,3 mln. in een kredietverlening voor de planvoorbereiding in 2021 en 2022. De voorbereiding is inmiddels gereed en de scope van het project is daarbij uitgebreid met het doortrekken van het fietspad naar de communicatieweg. Het project is opnieuw geraamd en kost incl. indexatie inmiddels € 6,5 mln. De provincie Noord-Holland draagt € 1,3 mln. bij en de Vervoersregio Amsterdam heeft deze bijdrage vanwege het doortrekken van het fietspad en indexatie verhoogd naar € 2,6 mln. Daarnaast is er een aanvullende dekking vanuit Kreekrijk en de Overhoeken van € 0,596 mln. Voor de resterende dekking kan mogelijk een beroep worden gedaan uit de rijksbijdrage voor de tijdelijke huisvesting op deze locatie. Door deze bijdragen is het nu niet nodig de reservering in het Investeringsfonds te indexeren om tot een sluitende dekking te kunnen komen.
Verkeersveiligheid
In 2021 is het Werkplan verkeersveiligheid 2021-2023 door de raad vastgesteld. De activiteiten in het werkplan zijn onder te verdelen in fysieke maatregelen, campagnes en educatie. In 2022 zijn projecten opgestart om onder andere schoolzones en zebrapaden veiliger te maken. Niet alle schoolzones konden in 2022 worden afgerond. Er schuift € 0,168 mln. door naar 2023.
Sportpark de Omzoom
De definitieve ontsluiting van Sportpark De Omzoom sluit aan op de definitieve ontsluiting van Kreekrijk. De definitieve weg wordt pas aangelegd als Kreekrijk voor een groot gedeelte klaar is met de ontwikkeling. Deze afronding van de definitieve weg wordt verwacht in 2026. Gezien wij de verbindingsweg eerder willen aanleggen, zal er een bijdrage worden gevraagd vanuit het project de Omzoom voor de definitieve ontsluiting aan de verbindingsweg Assendelft.
Hockeyclub De Kraaien
De gemeente is na de zomervakantie gestart met het bouwrijp maken van het terrein. Op 17 januari jl. heeft er een zitting plaatsgevonden in de hoofdzaak van de aanlegvergunning t.b.v. het sportcomplex. De rechtbank heeft inmiddels een uitspraak gedaan in het voordeel van de gemeente Zaanstad. Dit betekent dat in 2023 kan worden gestart met de aanleg van de velden. Formeel kan de eiser nog in beroep gaan tegen de uitspraak van de rechter, maar die kans achten wij klein. De vereniging heeft ook de vergunning aangevraagd voor het bouwen van het clubgebouw. Voor het project De Kraaien vragen wij geen indexering aan, omdat we gekozen hebben voor een goedkopere uitvoering van de twee watervelden. Deze besparing wordt gebruikt om de indexering te dekken.
Sportpark Hoornseveld
Het project is een lastige opgave met verschillende belangen, maar we liggen nog steeds op schema. De realisatie van de twee sportaccommodaties tennis en korfbal begint echte vormen te krijgen. De twee clubgebouwen inclusief velden worden officieel in week 10 opgeleverd en in 2023 wordt de vergunning aangevraagd voor het bouwen van het clubgebouw voor de voetbal. Voor de voetbal is er alvast een miniveld aangelegd, zodat de vereniging voldoende veldcapaciteit heeft, omdat het trainingsveld en het oude C-veld van Zaanlandia gebruikt moesten worden voor de woningbouw ontwikkeling fase 1 Oostzijderpark. De (bouw)markt is nog steeds behoorlijk overspannen. Heipalen, andere bouwmaterialen en aannemers zijn steeds schaarser te vinden. In de actualisatie 23.1 is er budget toegevoegd vanwege de indexering (€ 1,583 mln.). De impact hiervan op de planningen en de budgetten hebben wij verwerkt in deze actualisatie. Het project Hoornseveld hebben wij opgedeeld in verschillende deelprojecten, zodat we goed sturing kunnen houden op het project. Het inzicht in de planning hebben wij nu steeds beter in beeld, waardoor wij de fasering hebben aangepast. De nieuwbouw van de voetbalaccommodatie staat gepland om in het 2 e kwartaal 2023 aan te besteden. Om aan die planning te kunnen voldoen, wordt op basis van de stijgende prijzen bij deze actualisatie extra budget aangevraagd. Realisatie van het Sportpark wordt op dit moment gepland op het 4 e kwartaal 2024.
Uitvoeringsagenda toerisme
- Bewegwijzering en plattegronden
Aantrekkelijke routes en goede bewegwijzering dragen bij aan een betere bereikbaarheid, toegankelijkheid en zichtbaarheid van de stad. Daarnaast ontdekken bewoners en bezoekers de stad beter en werkt het door in spreiding van het toerisme. In 2019 is een concreet uitvoeringsplan voor de bewegwijzering in het focusgebied Zaandam centrum opgesteld. Dit is in de zomer van 2020 uitgevoerd. Voor de focusgebieden, Wormerveer centrum en Zaanse Schans is dit in 2021 uitgevoerd en opgevoerd. Voor het Hembrugterrein is in 2022 een concreet plan opgesteld en uitgevoerd. Daarnaast is er een aantal toeristische plattegronden geactualiseerd in 2021 en 2022. In 2023 wordt verder geïnventariseerd waar plattegronden staan, welke vervangen dienen te worden en waar toevoegingen gepast zouden zijn. Voor de uitgaven voor de bewegwijzering en plattegronden is vanaf 2023 nog € 0,107 mln. beschikbaar. Hiervan wordt € 0,023 mln. in 2024 uitgegeven.
- Pleisterplaatsen
Ten behoeve van de recreatievaart en aanmeerplaatsen is onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor nieuwe pleisterplaatsen. Het onderzoek is in 2021 afgerond, het krediet vrijgegeven middels een investeringsbesluit en de eerste steiger is gerealiseerd bij brug Vrouwenverdriet. Een tweede locatie bij het Hembrugterrein wordt, zodra er capaciteit beschikbaar is, in 2023 nader onderzocht in afstemming met het masterplan Hembrugterrein. Tevens wordt onderzoek gedaan naar het toevoegen van elektriciteitspunten op bestaande steigers ten behoeve van de elektrische pleziervaart. Voor pleisterplaatsen is binnen het Investeringsfonds nog € 0,068 mln. beschikbaar. Verwacht wordt dat de tweede pleisterplaats met een aanvullende subsidie van € 0,040 mln. van het Hoogheemraadschap in 2024 wordt gerealiseerd.
Projecten met reservering binnen het Investeringsfonds
Voor de projecten met een reservering in het Investeringsfonds kunnen kredietbesluiten worden voorgelegd bij de raad. Voor de volgende projecten is een reservering in het Investeringsfonds opgenomen:
Toelichting per project
Cultureel maatschappelijke voorziening Durghorstplantsoen (Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad-Noord (cultuurzaal) en nieuw wijkcentrum de Pelikaan)
Voor het Durghorstplantsoen werken we, met Parteon en de Pelikaan, aan een geïntegreerde cultureel-maatschappelijke voorziening, waarin buurthuis en cultuurzaal één geheel vormen. Dit is een nieuw concept in de gemeente Zaanstad. Hierin komen de behoefte aan een nieuw onderkomen voor het buurtcentrum en aan een ruimte waar samen cultuur gemaakt en beleefd kan worden, bij elkaar. Deze constructie is financieel aantrekkelijk doordat bepaalde voorzieningen maar één keer gebouwd hoeven te worden (bv toiletten, garderobe, ontvangstruimte), maar vooral inhoudelijk interessant. Door cultuur in te zetten als middel, wordt maatschappelijk effect bereikt, zoals verbinding, tegengaan van eenzaamheid, ontwikkeling van jeugd. De Pelikaan gaat de nieuwe voorziening exploiteren. We investeren in de toekomst en in groei van de stad, met oog op de ca. 5.000 nieuwe woningen in MAAK Noord is het wenselijk het voorzieningenniveau te verbeteren.
De opgevoerde investering wordt opgehoogd met € 1,5 mln. vanwege de stijging van geraamde bouwkosten en de contractuele bijdrage aan Parteon in de onrendabele top. Deze investering is nodig om de exploitatielasten in de toekomst betaalbaar te houden. We voeren het gesprek met Parteon over hun investeringsbijdrage, vanwege eerder aangegane verplichtingen rondom herhuisvesting van de Pelikaan. We verwachten in de 2 e helft van 2023 een projectvoorstel voor te leggen aan de gemeenteraad inclusief een kredietbesluit.
Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad Noord (openbare ruimte)
Het Perspectief MAAK.Noord laat verder zien dat ook in de openbare ruimte met een aantal aanpassingen nieuwe mogelijkheden voor ontmoeten gecreëerd kunnen worden. Gezien de ontwikkelingen en de bevolkingstoename in dit deel van de stad is het van belang dat het sociale weefsel goed functioneert en dat ook de (circa 5.000) nieuwe Zaankanters optimaal mogelijkheden hebben om deel te worden van deze gemeenschap(pen). De maatschappelijke / culturele / sport voorzieningen moeten daar een belangrijke bijdrage aan leveren. De precieze maatregelen zijn afhankelijk van bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak. In aansluiting bij de planning van projecten in het gebied waaronder de cultureel-maatschappelijke voorziening aan het Durghorstplantsoen is deze reservering verschoven naar 2024.
IKEA/Zuiderhout
De financiële afspraken tussen de gemeente en IKEA zijn vastgelegd in een anterieure overeenkomst die is ondertekend op 24 juni 2013. In 2014 en 2015 zijn zes aanvullende allonges ondertekend. In deze anterieure overeenkomst is onder andere afgesproken dat IKEA bijdraagt in de realisatie van de ontsluiting van het gebied (de verwerving van percelen en aanleg van de doorsteek naar de provinciale weg). IKEA heeft echter aangegeven zich definitief niet te vestigen in Zaanstad. Op dit moment wordt er gewerkt aan een haalbaarheidsstudie met financiële strategie voor de ontwikkeling van Zuiderhout Noord. Deze wordt in de loop van 2023 ter besluitvorming aangeboden. Hierin wordt ook antwoord gegeven op de bestemming en eventueel tijdelijk gebruik van de “Ikea kavel” en de noodzaak van de noordelijke ontsluiting. Parallel aan dit proces heeft de gemeente een wet voorkeurswet gemeenten gevestigd op deze kavel waarna de gemeente met Ikea in gesprek is over verwerving. De uitkomsten van deze trajecten leiden er toe dat de reservering in het Investeringsfonds voor de noordelijke ontsluiting wordt bevroren tot besluitvorming over de haalbaarheidsstudie.
Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf
Het gebied in en rond winkelcentrum Drielse Wetering vraagt om een integrale aanpak. Het gebied verliest zijn aantrekkingskracht voor bewoners en ondernemers en er zijn zorgen over de veiligheid. Er wordt nu gewerkt aan een ruimtelijk programma van eisen ten behoeve van de gebiedsontwikkeling. In de gebiedsontwikkeling bekijken we de huidige sporthal, winkelcentrum/buurthuis en woningbouw in samenhang en ontwikkelen we, samen met partners, een plan waarmee het gebied een grote impuls krijgt voor leefbaarheid, sfeer, woningbouw etc. Sporthal De Tref zal vervangen moeten worden en er is een mogelijkheid om deze sporthal te bouwen op de vrijgekomen locatie van korfbalvereniging ZKC. Deze nieuwe locatie past binnen de visie Maak Midden en heeft de voorkeur vanuit de afdelingen sport en onderwijs. Of deze locatie geschikt is voor een nieuwe sporthal wordt verder onderzocht. Op de locatie Drielse Wetering komt sowieso een gymzaal want deze is noodzakelijk voor de twee scholen in het gebied.
Parallel daaraan wordt samengewerkt in de plot gebiedsgericht samenwerken, waarbinnen ook aandacht is voor sociale veiligheid en overlast van jongeren. In dat kader bekijken we welke maatregelen nu al genomen kunnen worden, rondom veiligheid en in de openbare ruimte zodat de situatie in het gebied niet verslechtert, vooruitlopend op de definitieve inrichting. Dit gebeurt in overleg met betrokken bewoners en ondernemers. Hiervoor was in eerste instantie een reservering opgenomen van € 0,2 mln. voor 2022, maar deze is niet uitgegeven. De verwachting is dat de besteding deels in 2023 en deels in 2024 plaats zal vinden, daarom is deze reservering nu over twee jaar opgenomen. De resterende budgetten voor de definitieve inrichting zijn naar achteren geschoven gezien de daadwerkelijke uitvoering van het openbaar gebied.
Aanjaaginvesteringen Openbare ruimte Kogerveld – Versterken groene parkzoom
Ten behoeve van versterking van de groene parkzoom in Kogerveld is een bedrag van € 0,425 mln. gereserveerd om uitvoering te kunnen geven aan de wens om de parkzone onder de hoogspanningsleiding tussen het station Kogerveld en de Jagersplas te versterken. In het Perspectief is de wens opgenomen deze groene parkzoom te versterken door de diverse gebouwtjes die hun functie hebben verloren en in de groene randen van de buurt staan af te breken. Ook in de concept gebiedsvisie voor het station Kogerveldwijk is dit opgenomen. De gelegenheid lijkt zich voor te doen om over te gaan tot verwerving, sloop en groene inrichting van een vervallen gebouw op een markante plek. Om een concreet voorstel te kunnen doen zal eerst nog overeenstemming moeten worden bereikt met de huidige eigenaar, een inrichtingsplan worden opgesteld en sloopraming worden opgesteld. Een uitgewerkt plan zal in het kader van een kredietaanvraag worden voorgelegd in het tweede kwartaal 2023.
Kwaliteit bestaande woningbouw
Vanuit het Coalitieakkoord is voor de jaarschijven 2025 en 2026 respectievelijk € 0,345 mln. en € 0,6 mln. beschikbaar gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van de bestaande woningbouw. De wens wordt nu verplaatst naar reservering en bij de volgende actualisatie naar krediet.
Opwaardering Bodecentrumkade / Zaantheater
Bij het project opwaardering bodecentrumkade / Zaantheater wordt voor de ombouw van de lift en de trapopgang een andere materialisering toegepast. Met de beoogde uitvoering wordt de ruimtelijke kwaliteit, die in het centrumgebied is ingezet, ook in het gebied rond de sluizen consistent doorgezet. Deze loopt mee met de herinrichting van de Dam en omgeving. De herinrichting staat gepland voor 2024/2025.
Verbinding A8/A9
Op 31 januari 2022 heeft Provinciale Staten ingestemd met het Landschapsplan Stelling van Amsterdam/A8-A9. Daarmee is draagvlak bereikt voor een tracé en de inpassing. De zorgvuldige inpassing maakt de verbinding A8/A9 mogelijk en versterkt tegelijk het landschap en de stelling van Amsterdam. De kans op goedkeuring van Unesco is daarmee vergroot maar levert wel een grote extra financieringsvraag op. De gemeente blijft bij de Provincie Noord-Holland aandringen op een snelle realisatie van de Verbinding A8-A9. De provincie is in gesprek met het Rijk en de partners om te komen tot een strategie voor de financiering van het project. Uitgangspunt is dat er zicht moet zijn op de financiering voordat gestart wordt met de planuitwerkingsfase. Door de standaard procedures kan het besluit van Unesco op z’n vroegst rond de zomer 2023 genomen worden. Het rijk heeft aangeven niet verder te willen bijdragen. Er wordt nu onderzocht hoe verder te gaan. De planning van de Provincie (met de stappen van de Planuitwerkingsfase) hebben nu geen data en gaan uit van een inhoudelijk vervolg na de verkiezingen van de provinciale staten op 15 maart 2023. De aanbesteding en realisatiefase zal niet eerder dan 2027 starten. Hierdoor kan de reservering voor de bijdrage aan de realisatie naar 2029. Vanwege het verloop zijn de korte termijn maatregelen van de Provincie en Zaanstad nog belangrijker geworden. Naast € 14 mln. vanuit de Provincie is o.a. ook de verbindingsweg Assendelft onderdeel van deze maatregelen. Vanwege capaciteitsvragen bij alle partners en voor meer resultaatgerichtheid en een verkenning naar het verrijken van maatregelen is besloten om hier gezamenlijk programmatisch op te gaan sturen vanaf het 1 e kwartaal 2023.
Bereikbaarheidsdeal
- Afwaardering A7/Prins Bernhardweg
Het project Afwaardering A7/Prins Bernhardweg, van snelweg naar stadsweg, gaat in het voorjaar van 2023 van de planvormingsfase naar de aanbestedings- en realisatiefase. Voor dit project is € 3 mln. in het Investeringsfonds gereserveerd, waarvan inmiddels € 0,4 mln. als voorbereidingskrediet al beschikbaar is gesteld. Aanvullend is € 1,4 mln. vanuit de Woningbouwimpuls beschikbaar. De geraamde kosten voor de tijdelijke maatregelen in knooppunt Zaandam van € 1,2 mln. worden gedekt uit de rijksbijdrage Versnelling woningbouwlocaties. De reservering in het Investeringsfonds is voldoende om het project afwaardering A7 te kunnen voeren. De ramingen zijn echter nog niet definitief, mede vanwege de uitvoeringswijze. Bij de aanvullende kredietaanvraag in mei/juni 2023 voor de aanbestedings- en realisatiefase worden deze definitief gemaakt.
- Guisweg
Het project Guisweg zit in de overgang van de tweede fase van de planstudie naar de planuitwerkingsfase. De gemeente werkt samen met Vervoersregio Amsterdam, Prorail, Rijkswaterstaat, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Provincie Noord-Holland. Momenteel is de Vervoersregio Amsterdam nog trekker namens alle partners. In de volgende fase zullen Zaanstad en Prorail de aanbestedende organisaties zijn. Daarvoor wordt de huidige BOK (bestuurlijke overeenkomst) die in 2019 is afgesloten, geactualiseerd en voorzien van een nieuwe governance structuur. In deze BOK zijn afspraken gemaakt over de kostenverdeling met een taakstellend budget van € 130 mln. (prijspeil 2018) en de uitgangspunten voor de huidige planstudiefase die wordt afgerond met een definitief voorkeursalternatief. Het resultaat van fase 2B van de planstudie wordt eind april 2023 aan de raad voorgelegd. De kosten van het project zijn eind 2021 opnieuw geraamd en pasten binnen het oorspronkelijke gehanteerde prijspeil 2018 voor het taakstellend budget van € 130 mln. De actualisatie naar prijspeil 2021 en bijstellingen in de ramingen op de risico’s gaf een kostenindicatie die € 43 mln. hoger uitviel dan het taakstellend budget. Zaanstad heeft conform de huidige kostenverdeling vroegtijdig een aanvullende Zaanse bijdrage van € 3 mln. gereserveerd (zie raadsinformatiebrief MER-alternatieven PlanMER Planstudie Guisweg, 2021/27692) die reeds verwerkt is in het Investeringsfonds (rapportage 22.1). Daarop zijn bezuinigingen doorgevoerd en is met alle partijen de benodigde aanvullende dekking besproken.
Op 29 september 2022 gaf de raad een positieve zienswijze af op het voorlopig voorkeursalternatief ‘Zuidelijke ligging’. Mede op basis van deze zienswijze is het voorlopig voorkeursalternatief verder uitgewerkt tot een definitief voorkeursalternatief. Hierbij zijn verschillende verbeteringen op het gebied van verkeersveiligheid, toegankelijkheid, ruimtelijke kwaliteit en sociale veiligheid doorgevoerd die het alternatief verder hebben versterkt. Hiermee is het project niet alleen inhoudelijk sterk verbeterd, maar ook iets goedkoper geworden. Dit betekent dat het voorkeursalternatief nu ruim binnen het taakstellend budget prijspeil 2021 past, waardoor ook het verwachte indexeringsgat naar prijspeil 2022 is voorkomen. Een grote bezuinigingsopgave en te grote afhankelijkheid van de mogelijke EU-subsidie in de volgende fase is daarmee niet aan de orde. In het door Zaanstad gereserveerde budget was reeds rekening gehouden met de indexatie naar prijspeil 2022 vooruitlopend op de definitieve raming met prijspeil 2022 van het definitief voorkeursalternatief. De definitieve raming vraagt nog een kleine aanvulling van € 0,1 mln. op prijspeil 2022. Zowel de planwerking- als de realisatiefase vragen naast de gedekte inzet van het projectteam ook capaciteit van de gemeentelijk organisatie voor begeleiding en toetsing. Deze apparaatskosten van de Zaanse organisatie in de volgende fasen dient nog aanvullend gedekt te worden uit het Investeringsfonds. Voor deze apparaatskosten Zaanstad was al € 0,7 mln. opgenomen in het Investeringsfonds. Op basis van de ervaring met Avant en een doorrekening tot en met oplevering in 2029 is dat niet voldoende. Aanvullend wordt nog € 1,78 mln. aangevraagd.
De huidige bijdrage aan de projectkosten wordt conform de bestuursovereenkomst tot en met realisatie geïndexeerd op basis van de IBOI-index. De indexering over 2023 tot en met 2028 is nog niet volledig afgedekt in het Investeringsfonds. De indexatiereservering was voor € 1,373 mln. voor ongeveer 2 jaar (2023 en 2024) begroot. In de nieuwe projectbegroting is de indexatie begroot op de projecteindwaarde (PEW 2028). De indexatiepercentages op basis van een prognose van de IBOI-index zijn als volgt: 2023 en 2024 (5,16%) en 2025 tot en met 2028 (2,5%). Dit vraagt een extra reservering binnen het Investeringsfonds van € 0,736 mln. Het totaal benodigde extra krediet is € 2,616 mln. De reservering komt daarmee op €16,689 mln. Naar verwachting € 4,092 mln. voor de planuitwerkingsfase en € 12,597 mln. voor de realisatiefase.
- Overig
De middelen onder ‘Overig’ zijn in het kader van de Bereikbaarheidsdeal gereserveerd voor investeringen in fiets- en OV-maatregelen en mobiliteitsmanagement.
Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg
Bij de vaststelling van de Begroting 2021 heeft de gemeenteraad Amendement M Verbetering ontsluiting Dorpsstraat Assendelft d.m.v. aangaan partnerschap aangenomen. Met dit amendement is de raad akkoord gegaan met de opname van een nieuwe wens van maximaal € 2 mln. voor investeringen ten behoeve van de verbetering van de ontsluiting van de Dorpsstraat in Assendelft. Dit in de vorm van het project ‘Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg’. Inmiddels is deze wens voor € 1,7 mln. omgezet in een reservering en voor € 0,3 mln. in een kredietverlening voor de planvoorbereiding in 2021. Het totale project kost € 4 à 5 mln. De provincie Noord Holland en de Vervoerregio Amsterdam zijn bereid elk € 1,3 mln. bij te dragen. Daarnaast is het Rijk nog een potentiële dekkingspartner. Op korte termijn zal er een krediet worden aangevraagd voor de totale realisatiefase.
Figaro
De bouwlocatie Figaro is een ontwikkellocatie binnen de gebiedsontwikkeling MAAK.Centrum / Inverdan, aangrenzend aan het Stadhuisplein. Met de ambitie voor een aangename verblijfsplek, een stedelijke fietsvoorziening passend bij een OV knooppunt en een prettige woonomgeving zijn randvoorwaarden geformuleerd die als kader dienen voor de programmatische invulling. Deze randvoorwaarden borgen de publieke toegankelijkheid, het mobiliteitsvraagstuk en een passend woonprogramma. Indien de gemeenteraad middels een aanvullend kredietbesluit instemt met de gevraagde financiële middelen kan de aanbesteding in de markt worden gezet.
Het beoogde programma betreft een openbare bewaakte fietsenstalling van 2.400 fietsparkeerplekken ten behoeve van openbaar vervoer reizigers, circa 1.500 m2 commercieel programma en circa 100 woningen. Met de invulling van de locatie Figaro ontstaat een kwalitatieve entree van Zaanstad met prettige route tussen de verschillende (verkeers)niveaus in het gebied. De hoogwaardig ingerichte openbare ruimte herbergt alle functies die horen bij een transferpunt (NS station en busstation), zoals ‘Kiss & Ride’, taxi’s, invalidenparkeerplaatsen en inpandig de comfortabele NS openbare bewaakte fietsenstalling. Deze laatste vloeit voort uit de afspraken die de gemeente in het verleden met de NS heeft gemaakt. Op het niveau van het Stadhuisplein komt een boomgroep en een bron waaruit de waterloop ontspringt, welke aansluit op de verderop gelegen “waterval”.
Prorail, NS en de VRA dragen bij aan de realisatie van de fietsenstalling. Na ontvangst van de subsidies resteert een tekort op de bedragen als gereserveerd in de grondexploitatie Inverdan. Aanvullend op de reservering van € 3,87 mln. is een bedrag van € 6,13 mln. nodig voor realisatie van Figaro. Het tekort wordt veroorzaakt door het beoogde programma en alle ambities, maar ook door de noodzakelijke investeringen direct gelieerd aan Figaro. Dit zit onder meer in de markt- en prijsontwikkelingen (aangepaste indexeringen), inhoudelijke wijzigingen in het programma en complexe kostenverhogende omgevingsfactoren zoals wind en trillingen van het spoor. Het totaal tekort is € 1,1 miljoen hoger. Voor dit bedrag wordt een aanvraag gedaan uit het Transformatiefonds voor maximaal € 10.000 per woning. Indien deze aanvraag niet wordt gehonoreerd, zal het aanvullende bedrag in het Investeringsfonds van € 6,13 mln. met nog € 1,1 mln. verhoogd moeten worden. De kosten worden opgevoerd in 2023. Dit heeft ermee te maken dat Figaro onderdeel is van de grondexploitatie Inverdan. Na een eventueel kredietbesluit (financieel kader) worden de kosten verwerkt in de grondexploitatie. Dit leidt vervolgens tot een verliesvoorziening die dan wordt aangezuiverd vanuit het Investeringsfonds bij de jaarrekening 2023.Het tekort wordt veroorzaakt door het beoogde programma en alle ambities, maar ook door de noodzakelijke investeringen direct gelieerd aan Figaro. Dit zit onder meer in markt- en prijsontwikkelingen (€ 0,44 mln.), complexe kostenverhogende omgevingsfactoren zoals wind en trillingen van het spoor (€ 2,48 mln.) en een verhoogde benodigde reservering vanwege inhoudelijke wijzigingen in het programma (€ 3,65 mln.). Dit wordt veroorzaakt door programmatische wensen (30% middeldure huur en 40% vrije sector i.p.v. resp. 10% en 60%) en extra kosten houtbouw. De keuze voor houtbouw komt voort uit de in MRA-verband ondertekende Convenant ‘Green Deal Houtbouw 2021-2025 ’. Dit convenant heeft tot doel om vanaf 2025 door gezamenlijke inspanningen en elkaar aanvullend en versterkend ten minste 20% van de nieuwbouw van woningen in de MRA in houtbouw uit te voeren.
Nieuwe reservering: Onderzoek 3 e ontsluiting Westerwatering (motie, heeft relatie met nut en noodzaak busbrug)
In 2022 is er n.a.v. het raadsinitiatief MKBA-light Guisweg een nieuwe wens bijgekomen middels een motie voor een versneld onderzoek naar de derde ontsluiting van Westerwatering. Omdat de uitkomst mogelijk nieuwe inzichten geeft op het 24 uur openstellen van de Busbrug, wordt voorgesteld om deze wens met prioriteit direct om te zetten naar een reservering. Vervolgens wordt een kredietvoorstel aan de raad voorgelegd om de geraamde onderzoekskosten van € 0,22 mln. voor onderzoek naar de derde ontsluiting Westerwatering nog dit jaar vrij te geven en te dekken uit het Investeringsfonds. Het huidige krediet busbrug en de wens voor de aanvullende dekking van de rondweg vertragen in het fonds naar 2024/2025. Zowel over de Busbrug met rondweg als de onderzoeksaanpak derde ontsluiting wordt de gemeenteraad naar verwachting eind mei 2023 via een raadsinformatiebrief geïnformeerd.
Van wens naar reservering: Sporthal (Kalf)
Het lopende project over het al dan niet vernieuwen van sporthal de Tref wordt meegenomen in de gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf. Inmiddels is duidelijk geworden dat het vervangen van de huidige sporthal door een veel kleinere gymzaal zal leiden tot een ruimtetekort voor de verenigingen die momenteel gebruik maken van de sporthal. De keuze voor een sporthal of gymzaal en de plaats waar die moet komen wordt nog onderzocht, maar de voorkeur gaat uit naar een nieuwe sporthal op het huidige terrein van korfbalvereniging ZKC en een gymzaal voor de scholen op de Drielse Wetering. Na goedkeuring ruimtelijk programma van eisen zal de bestuursopdracht worden aangepast.
Het geraamde budget voor deze ontwikkeling is bij de actualisatie 23.1 verhoogd met € 1,7 mln. op basis van de voorkeursvariant en indexering (prijspeil 01-01-2024). Binnen de wensen was hier al € 9,5 mln. voor opgenomen.
Uitvoeringsagenda Toerisme
In de uitvoeringsagenda toerisme 2016-2019 stonden een aantal acties die nog niet (geheel) zijn uitgevoerd. Deze zijn in de toeristische visie 2021-2025 meegenomen ter uitvoering. Hiervoor is in het Investeringsfonds een bedrag gereserveerd van € 0,21 mln. Een projectleider is aan de slag gegaan om locaties te onderzoeken voor een camperplaats en hiervoor een voorstel tot realisatie op te zetten in samenwerking met de markt en de NKC . Het opgenomen bedrag (€ 0,15 mln.) wordt ingezet nadat een concrete locatie wordt aangewezen en het project wordt uitgevoerd. De projectleider zal middels een investeringsbesluit in 2023 de raad verzoeken het krediet vrij te geven ten behoeve van realisatie. Daarnaast is er nog € 0,06 mln. beschikbaar als cofinanciering voor een permanente ontsluiting van het Monet atelier. Hiervoor wordt met gebiedsontwikkeling, Kunst & Cultuur en de stichting Monet in Zaandam gezocht naar een oplossing. Zodra hier vorderingen in zijn wordt de raad hierin meegenomen.
Projecten op de wensenlijst
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten die nu op de wensenlijst zijn opgenomen. In bijlage 2 bij de nota gebiedsoverstijgende kosten Zaanstad (GKZ) zijn projecten opgenomen waar projectontwikkelaars een bijdrage voor gebiedsoverstijgende kosten voor betalen. Deze bijdragen zijn (deels) als voeding in het Investeringsfonds opgenomen. Voor de projecten wordt beoordeeld of er een nota, visie of perspectief is vastgesteld door de raad, waar het project een voortvloeisel van is. Bij de actualisatie van het Investeringsfonds bij de voorjaarsnota 2023 – 2027 worden de projecten die voldoen aan dit criterium toegevoegd aan onderstaande wensenlijst. Vanuit de actualisatie van de bijlage 2 (GKZ) zijn op dit moment geen projecten naar voren gekomen die als wens binnen het Investeringsfonds moeten worden opgenomen.
Toelichting per project
Maatschappelijke voorzieningen a.g.v. de groei van de stad
Met de voorziene groei van het aantal woningen in de stad is het nodig om ook de maatschappelijke voorzieningen mee te laten groeien. Bij maatschappelijke voorzieningen gaat het om voorzieningen voor o.a. onderwijshuisvesting, sport, welzijn, cultuur en ontmoeten. Deze opgave komt steeds beter in beeld. Eind 2021 werd door het college het Maatschappelijk Voorzieningenmodel met referentienormen vastgesteld (2021/28005). Hiermee is in beeld te brengen hoeveel ruimte (vierkante meters) nodig is voor de belangrijkste typen voorzieningen bij de geplande groei van het aantal woningen. De behoefte voor primair en voortgezet onderwijs wordt opgenomen in het MeerjarenInvesteringsplan. De overige investeringen zullen grotendeels gedekt moeten worden uit het Investeringsfonds, die een jaarlijkse reeks heeft in de wensenlijst. Ook is nu gebruik gemaakt van een modelmatige en globale inschatting, met een rekenmodel dat uitgaat van een actuele inschatting van de woningbouwproductie, de bijbehorende ruimteclaim uit het MV-model en geschatte bouwkosten. Hiervoor is in totaal circa € 52 mln. opgenomen. De geraamde bedragen zijn bedoeld om nog onbenoemde investeringen te zijner tijd te kunnen dekken. Wanneer planvorming en besluitvorming plaatsvindt rond specifieke voorzieningen, zullen er bedragen vanuit deze reeks opgenomen worden als respectievelijk ‘reservering’ en ‘kredietbesluit’ na vaststelling van het College en de gemeenteraad.
Begin dit jaar is door het college de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen vastgesteld (2022/20892), die een beeld geeft van de projecten die eraan komen. De raad is hierover geïnformeerd via een raadsinformatiebrief (2022/21973). De projecten investeringen die de komende 4 jaar op de planning staan en dus benodigd zijn in Zaanstad om daadwerkelijk mee te kunnen groeien met de voorziene groei van het aantal woningen zijn verder geconcretiseerd en apart opgenomen. Deze projecten zullen de komende tijd voorzien worden van een plan, zodat bij een volgend P&C moment het voorstel kan worden gedaan om deze als reservering op te nemen.
Het gaat om de volgende projecten:
Gecombineerde Maatschappelijke voorziening Assendelft/Kreekrijk
Het aantal inwoners in Assendelft / Kreekrijk / Saendelft is behoorlijk gegroeid en hierdoor is er grote behoefte aan een gecombineerde maatschappelijke zorgvoorziening voor o.a. eerstelijns zorg ontstaan. Diverse partijen hebben zich gemeld bij de gemeente om deze voorziening te realiseren. Er is nu een koppelkans om deze voorziening te realiseren in Kreekrijk in combinatie met de uitbreiding van IKC Kreekrijk. De uitbreiding van de school is opgenomen in de tweede fase IHP. De beoogde locatie is beschikbaar en deze ontwikkeling past binnen het bestemmingsplan. De totale bouwkosten van de voorziening worden geraamd op totaal € 5 mln. (grove raming). De intentie van Zaanstad is om de investeringen in deze voorziening te dekken met de toekomstige huuropbrengsten maar afhankelijk van het programma van de beoogde organisaties activiteiten zal een gedeeltelijke gemeentelijke investering noodzakelijk zijn. Daarom is er een bedrag van € 2,5 mln. (de helft van het totaal) opgenomen als raming voor dit project.
Jongerencentrum / Ontmoetingsplek (Maak-Midden)
Conform de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen. In Maak-Midden/Kogerveldwijk is behoefte aan een ontmoetingsplek voor jongeren, mogelijk in de omgeving van station Kogerveld. De behoefte vloeit voort uit het maatschappelijk voorzieningenmodel. Voor deze doelgroep is nu nog geen goede plek en er wordt een projectvoorstel uitgewerkt met Maak. Er is een bedrag opgenomen van € 0,25 mln.
Ontmoetingsfunctie Centrum-Oost
Conform de Investeringsagenda Maatschappelijke Voorzieningen. In het centrum is behoefte aan aanvullende ruimte voor ontmoeting van buurtbewoners. De behoefte vloeit voort uit het voorzieningenmodel en uit de geluiden vanuit de wijk. Er wordt een projectvoorstel uitgewerkt met MAAK. Er is een bedrag opgenomen van € 1,3 mln.
Binnensportaccommodatie Zaanstad-Noord en Extra sportvelden a.g.v. Groei van de stad
Er is nagegaan in hoeverre de aanwezige buitensportvoorzieningen (areaal sportvelden) toereikend zijn voor de sportbehoefte in de toekomst (trends in sportbeoefening, benuttingsmogelijkheden, groeiend aantal inwoners op verschillende plekken). Ter onderbouwing van die behoefte heeft de gemeente onderzoek laten uitvoeren naar de huidige en toekomstige sportbeoefening in verenigingsverband en de daarbij behorende vraag naar binnen- en buitensportaccommodaties. Er is gebruik gemaakt van vastgelegde en algemeen geaccepteerde richtlijnen voor ruimtebehoefte per competitie-team of deelnemer. Bij de ramingen zijn de bevolkingsprognoses op basis van de groei van de stad en (lokale) trends in de sportdeelname betrokken. De bevolkingsgroei leidt tot een toename van het aantal sporters. De gemeente faciliteert de sportbeoefening onder andere door sportaccommodaties beschikbaar te stellen. Zaanstad-breed gaat het op termijn om een extra behoefte van enkele sportvelden, waarvan 1 op korte en 1 op middellange termijn. En om extra binnensportaccommodatie in Zaanstad-Noord .
Daarnaast is er vanuit Onderwijs voor het Bertrand Russell college een zorgplicht voor 2,7 lokalen bewegingsonderwijs. Vanuit Onderwijs is voor 2 gymzalen budget beschikbaar. Bij de voorjaarsnota wordt budget voor een 3e gymzaal aangevraagd ten einde aan de zorgplicht bewegingsonderwijs te voldoen. Om efficiënt met de maatschappelijke financiële middelen om te gaan wordt onderzocht of beide opgaves kunnen worden gecombineerd. Vooralsnog is hiervoor een bedrag van € 8 mln. opgenomen.
Kwaliteit bestaande woningvoorraad
De problematiek rondom funderingen en duurzaamheid speelt vaak voor gehele blokken en gehele wijken waar alle woningen vooroorlogs zijn en deels in particulier bezit zijn en deels corporatiebezit. In het traject Zeeheldenbuurt wordt ervaren dat het moeilijk is deze kansen met elkaar te pakken. Vanuit de zoektocht naar vernieuwing van de wijk is hier uiteindelijk door de particuliere eigenaren en de corporatie gekozen voor herstel van de funderingen en het opknappen van de bestaande woningen.
De focus ligt nu op Zaandam-Oost om met de extra inzet vanuit de gelden uit het volkshuisvestingsfonds de komende jaren ongeveer 100 woningen volgens het principe van sloop en nieuwbouw te kunnen vernieuwen.
Het programma Verbetering kwaliteit bestaande woningbouw is in 2021 geëvalueerd. Hierbij is gekeken naar de effecten van getroffen maatregelen en of het Plan van Aanpak (2017-2021) zoals opgesteld nog in lijn is met de huidige situatie en maatschappelijke vraagstukken ten behoeve van de bestaande woningvoorraad. De aanpak werkt, op alle thema’s zijn belangrijke resultaten geboekt en het merendeel van de doestellingen is behaald. Daar het huidige plan van aanpak formeel in 2021 ten einde loopt, is het noodzakelijk met de input van de evaluatie een nieuw plan van aanpak voor de komende jaren te maken, rekening houdend met de veranderende maatschappelijke opgaven. Hiervoor is een bestuursopdracht gegeven om te komen tot scenario afwegingen voor een nieuw plan van aanpak welke in april 2023 ter besluitvorming zal worden voorgelegd aan de gemeenteraad. Vooruitlopend op de nieuwe aanpak is er middels het Coalitieakkoord voor de jaarschijven 2025 en 2026 respectievelijk € 0,345 mln. en € 0,6 mln. beschikbaar gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van de bestaande woningbouw. Hierdoor zijn deze jaarschijven overgeheveld naar de ‘reserveringen’.
Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf
Zie de toelichting bij ‘Reserveringen’.
De resterende budgetten voor de definitieve inrichting zijn naar achteren geschoven naar 2027 en 2028 in verband met de benodigde voorbereidingstijd. De onderhoudskosten voor het langer door exploiteren van de oude sporthal De Tref zijn opgenomen in de reguliere begroting.
Fietsverbindingen/langzaam verkeer (uitv. Fietsnota)
In 2021 is het Zaans Mobiliteitsplan vastgesteld. Dit jaar wordt als uitwerking van het ZMP het Actieplan Fiets vastgesteld. Hierin worden ook gewenste fietsmaatregelen in een uitvoeringsprogramma opgenomen, waarvoor het budget zal worden ingezet.
Reconstructie rondweg de Busbrug
Voor 24 uurs openstelling busbrug is een krediet beschikbaar gesteld van € 2 mln., grotendeels gedekt uit het Investeringsfonds (zie hiervoor bij projecten met kredietbesluit). De benodigde aanpassingen richten zich op de rondweg in Westerkoog. Voor de verkeersveiligheid en leefbaarheid blijken echter meer aanpassingen noodzakelijk. Hiervoor was een bedrag van € 2,4 mln. als wens opgenomen in het Investeringsfonds. Deze aanpassingen worden inmiddels als een no regret gezien, losstaand van het al dan niet 24 uurs openstellen van de busbrug. De extra en langere voorbereiding, de extreme kostenstijgingen in 2021 en 2022 en de indexering tot en met realisatie, maken dat het bedrag met € 2,65 mln. moet worden verhoogd tot in totaal € 5,05 mln. Door de vertraging met het openstellen van de busbrug wordt verwacht dat uitvoering niet eerder dan in 2025 kan plaatsvinden.
Hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) – planstudie
Voor 2024 en 2025 is voor de volgende fase van de planstudie € 1,75 mln. nodig voor dekking van de Zaanse inzet en de bijdrage. De totale kosten van de planstudie bedragen circa € 10 mln. voor alle partijen (VRA, Amsterdam, Zaanstad). Het aandeel van Zaanstad is 25%. Dit komt neer op circa € 2,5 miljoen. Er is al eerder een krediet verstrekt van € 0,75 mln. De aanpak en de beoogde resultaten van het project voor 2023 t/m 2025 worden naar verwachting rond de zomer van 2023 met de gemeenteraad gedeeld. De uitkomsten van de onderzoeksfase zijn in januari 2023 in een technische sessie al met de gemeenteraad gedeeld. Voorgesteld wordt om deze nieuwe wens direct om te zetten naar een reservering.
Hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) – planuitwerking en realisatie
De projectkosten voor de HOV ZaanIJ verbinding (planuitwerking en realisatie) hebben een grove indicatie meegekregen van € 200 mln. Uitgaande van een gefaseerde realisatie vraagt de planuitwerkingsfase (2026 t/m 2028) en de realisatiefase vanaf 2028 mogelijk 10% bijdrage vanuit Zaanstad. Het is verstandig dit nu als wens op te nemen in het fonds. Vooralsnog bedraagt de grove totale raming tot en met 2032 € 19 mln.
Hembrugbos
Het Hembrugbos is in 2020 van het Rijksvastgoedbedrijf in eigendom overgedragen aan gemeente Zaanstad. Vanuit de gemeente is samen met een bosecoloog en een landschapsbureau, de visie en vervolgens het inrichtingsplan voor het Hembrugbos opgesteld. In het inrichtingsplan is rekening gehouden met vier thema’s: toegankelijkheid, cultuurhistorie, ecologie en behoud karakter. Deze dragen bij aan het doel het bos weer in zijn volle glorie te herstellen, uit te breiden en onderdeel te maken van de ontwikkeling van het Hembrugterrein als geheel. Voor het onderhoud van het bos is geld beschikbaar, voor het inrichten is geen budget. Het inrichten van het bos is geraamd op € 0,98 mln.
In de visie is aangegeven:
Dat deze toekomstige uitvoering van het inrichtings- beheerplan om aanvullende besluitvorming en integrale afweging van middelen vraagt. In de visie is door het Ingenieursbureau een eerste kosteninschatting gemaakt om een richting te geven voor de mogelijke kosten van de beoogde aanpassingen in en van het bos. Deze inschatting kwam uit op een bedrag van € 0,8 mln. (exclusief het beheer). In de uitwerking van het inrichtings- en beheerplan zijn de kosten concreet gemaakt op € 0,983 mln. Voor deze kosten is nog geen dekking. Bij de vaststelling van de visie is tevens een motie ingediend voor behoud historische artefacten, deze kosten zijn nog niet begroot. In februari wordt de technische her indiening WBI ingediend, hierin zijn de kosten voor het bos meegenomen, indien deze wordt toegekend komt de wens voor het Investeringsfonds te vervallen. Ook wordt er kostendekking gezocht in subsidieregelingen (bijvoorbeeld van de provincie, groen of fonds toerisme). Echter, hier dient vaak cofinanciering tegenover te staan.
Op dit moment is een Rijkssubsidie in beeld van € 0,09 mln. die kan worden aangevraagd indien wij over cofinanciering beschikken. Bij een kredietbesluit voor het Investeringsfonds is hier sprake van en komt deze subsidie ten gunste van het project. Daarom is de wens op het Investeringsfonds hiermee verlaagd, naar € 0,89 mln.
Molenweide
Begin jaren 90 is op het terrein van de Molenweide een kinderboerderij gerealiseerd, te weten De Veldmuis. Op het terrein van de Groene Oase is zo’n 12 jaar geleden een natuurspeeltuin aangelegd, te weten de Zaanse Wachter. Als een van de weinige groen- en ontmoetingsplekken in het gebied hebben de terreinen een belangrijk functie in de wijk Westerwatering. Om het voortbestaan voor de toekomst, een kwaliteitsslag mogelijk te maken voor de kinderboerderij en de aangrenzende Groene Oase, en de gebruiksmogelijkheden van de terreinen voor en door de wijk te vergroten, is het nodig te investeren in deze terreinen. Daarom is het van belang om samen na te denken over een plan hoe deze waarde het best behouden en versterkt kan worden. Om tot een nieuw plan te komen, is het nodig om eerst een nieuwe visie voor het gebied te maken. Bij de vaststelling van het bestemmingsplan voor het nieuwbouwproject de Zaanse Helden is aan betrokkenen beloofd om deze visie te gaan opstellen in samenspraak met de betrokken. Dit naar aanleiding van een motie van de raad en het aan de gemeente voorgelegde plan dat de Wijkboerderij samen met de belangenvereniging had opgesteld voor de toekomst van de Wijkboerderij.
De afgelopen 2 jaar is in samenspraak met de wijk, de omwonende, de Wijkboerderij en de overige eigenaren op het terrein gewerkt aan genoemde visie. Na diverse scenario’s te hebben voorgelegd is er nu een definitief eindscenario samengesteld en hiervoor is uitvoeringsgeld benodigd. Een eerste raming heeft uitgewezen dat er voor realisatie van het eindscenario een bedrag van circa € 0,5 mln. nodig is. Een deel van deze gelden komt beschikbaar via gelden uit het programma Landschap (€ 0,15 mln. uit het Groen en Waterplan) en een deel uit het MIP eco oevers Westerwatering (circa € 0,08 mln.). Dit betekent echter dat er nog een resterend bedrag van circa € 0,28 mln. vanuit het Investeringsfonds nodig is om het totale project te kunnen realiseren. Na vaststelling van de visie en het eindscenario zal opnieuw een participatie doorlopen gaan worden met betrokkenen om het eindscenario verder in detail uit te werken. Realisatie van deze uiteindelijke ontwerpen staat gepland voor 2024.
De Groote Weiver
In de cultuurbegroting staat een investeringsbedrag van € 0,5 mln. gereserveerd voor herhuisvesting van De Groote Weiver. In aanvulling hierop is een bedrag van € 0,7 mln. opgenomen als wens voor het Investeringsfonds. Uit het haalbaarheidsonderzoek moet gaan blijken welke investeringsbijdrage benodigd is om De Groote Weiver te behouden en welke eigendomsconstructie mogelijk is. Het investeringsvoorstel zal na gereedkomen van het Ruimtelijk programma van eisen, naar verwachting in de tweede helft van 2023, aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Het moment van investeren zal naar verwachting niet eerder dan 2025 zijn.
Poppodium
In het coalitieakkoord 2022-2026 Slagen maken is opgenomen dat een nieuw poppodium als wens in het Investeringsfonds wordt opgenomen. De kosten en planning moeten nader onderzocht worden. Er zullen verschillende scenario’s met hun inhoudelijke en financiële consequenties aan de gemeenteraad worden voorgelegd.
Voeding Investeringsfonds
Toelichting per onderdeel
Reserve Infrastructurele werken (Infra) en Reserve Gebiedsoverstijgende bestedingen (GKZ)
Het Investeringsfonds wordt onder meer gevoed met bijdragen uit de reserve Infrastructurele werken (Infra) en reserve Gebiedsoverstijgende bestedingen (GKZ). Beide reserves worden gevoed vanuit de bijdragen die de gemeente ontvangt van ontwikkelaars voor bovenwijkse voorzieningen en als het gaat om grondexploitaties dan doet de gemeente van daaruit zelf een bijdrage naar deze reserves. Bij de reserve Infra zijn de bijdragen gebaseerd op de oude vierkantenmeterprijs en bij de reserve GKZ is dit op basis van de nieuwe vierkantenmeterprijs, welke vanaf 21 januari 2021 geldt. Deze bijdragen kunnen pas worden overgeheveld naar het Investeringsfonds als deze daadwerkelijk eerst in de reserve Infra en de reserve GKZ zijn gestort. Storting in de reserves vindt plaats bij realisatie van projecten en op basis van vastgestelde contracten. Daarom is het van belang inzicht te hebben in de bijdragen waar contracten aan ten grondslag liggen. Die opbrengsten kennen immers een grotere zekerheid dan de opbrengsten als gevolg van contracten die nog niet afgesloten zijn. Daarom is in bovenstaande tabel hier onderscheid in gemaakt.
Op 21 januari 2021 is de raad akkoord gegaan met de Nota Gebiedsoverstijgende Kosten Zaanstad (2020/23226 ). De nota bepaalt dat projectontwikkelaars een hogere bijdrage (nieuw tarief) gaan leveren aan de bovenwijkse kosten en voorzieningen, zoals infrastructuur. Dit levert de gemeente bij toekomstige gebiedsontwikkelingen extra inkomsten op, die (deels) ten gunste komen van het Investeringsfonds. In deze rapportage zijn de opbrengsten vanaf 2021 in overeenstemming gebracht met de geplande woningbouw (anterieure overeenkomsten en grondexploitaties). De reeks opgenomen onder reserve GKZ nieuw tarief zonder contracten dient nu nog gezien te worden als een taakstellend bedrag omdat daar nog geen contracten voor zijn en daarmee nog onzeker is. Meer informatie over deze ontwikkeling van de reserve Infra is te vinden in het MPG 23.1.
De voeding aan het Investeringsfonds vanuit de reserve infra en de reserve GKZ wordt per saldo met € 0,473 mln. verlaagd. Deze verlaging betreft een (nog) niet ontvangen bijdrage 2022 (en dus niet gepleegde afdracht hiervan naar het Investeringsfonds) van voornamelijk de locatie Saendenborch, omdat deze tijdelijk een andere invulling krijgt. Vanuit een behoudende invalshoek is deze (nog) niet ontvangen bijdrage ook niet doorgeschoven naar latere jaren, omdat we daarmee een boeggolf gaan creëren in combinatie met de toch al uitdagende stelpost GKZ zonder contracten. Daarnaast stopt (voorlopig) vanaf 2032 de voeding van de reserve GKZ op basis van nieuwe tarief zonder contracten, omdat nog niet duidelijk is of er, en zo ja welke, nieuwe projecten er vanaf dat jaar qua taakstelling aan de orde zijn. Als er nieuwe plannen komen, waarbij e.e.a. doorschuift, of als er alsnog plannen komen voor 2032 en volgende jaren, houden we de taakstelling overeind. Eventueel naar rato van de voorspelde aantallen.
Verkoop vastgoed
De opbrengst uit de verkoop van vastgoed komt ten gunste van het Investeringsfonds. Dit gebeurt pas na daadwerkelijke realisatie van de verkoop. In 2022 is een opbrengst van € 1,2 mln. gerealiseerd.
Opbrengst abri’s
De netto reclameopbrengsten van de abri’s bedragen jaarlijks ruim € 0,2 mln. Deze opbrengsten worden toegevoegd aan het Investeringsfonds. Het huidig Abri-contract loopt t/m 2024. Vanaf 2025 geldt een nieuw contract voor de reclameopbrengsten. Vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat de opbrengsten minimaal gelijk zijn als het huidig contract, maar dit bedrag kent enige onzekerheid.
Er worden vanuit de deal met het Rijk (Flexwonen) inkomsten verwacht ten behoeve van de Gerard Bokade, welke worden ingezet ter dekking van het project Dam tot Dam fietsroute brug Zijkanaal H. Deze middelen worden gestort in het Investeringsfonds.
Algemene middelen
Vanuit de algemene middelen vindt een jaarlijkse dotatie aan het Investeringsfonds plaats ter hoogte van € 4 mln. Vanuit het rekeningresultaat 2022 is € 9,1 mln. gestort in het Investeringsfonds. In het Coalitieakkoord is voor 2025 en 2026 totaal € 0,945 mln. beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande woningbouwvoorraad. Omdat dit project in het Investeringsfonds is opgenomen (als reeks bij de ‘wensen’), is dit bedrag toegevoegd aan het Investeringsfonds (in de jaren 2025 en 2026).
Daarnaast wordt er in 2023 een extra dotatie begroot van € 2,976 mln. De gemeente heeft, in het kader van het realiseren van opvangplekken voor asielzoekers, afspraken gemaakt met het COA waarin is afgesproken dat Zaanstad een financiële bijdrage krijgt bij realisatie van extra opvangplekken voor het COA. Per brief d.d. 10-3-2023 heeft de staatssecretaris aan Zaanstad een borg afgegeven in twee termijnen van in totaal € 4,375 miljoen. De belangrijke variabele in de planning is de daadwerkelijke realisatie van de opvanglocatie Gerard Bolkade. Deze staat gepland voor oktober 2023. Voorgesteld wordt om een deel van deze financiële bijdrage in te zetten ter dekking van het extra benodigde krediet inzake de “Dam tot Dam fietsroute” voor een bedrag van € 2,976 mln. Dit bedrag wordt daarom als voeding toegevoegd aan het investeringsfonds.
Verloop saldo Investeringsfonds
Deze grafiek laat het verloop van het saldo van het Investeringsfonds zien, ultimo 2022 tot en met ultimo 2032.
De rode lijn in onderstaande grafiek laat het saldo van het Investeringsfonds zien wanneer alle projecten, waarvoor een kredietbesluit is genomen, en alle projecten op de lijst met reserveringen worden uitgevoerd. De paarse lijn is de risicobuffer. Het saldo in het Investeringsfonds komt in 2027 t/m 2030 € 1 mln. oplopend tot € 4 mln. onder de grens van de risicobuffer, wanneer alle projecten met kredietbesluit en reserveringen worden uitgevoerd zoals opgenomen in deze rapportage. Let op: alleen de autonome ontwikkelingen zijn hierin verwerkt. De blauwe lijn geeft de situatie weer zoals die was bij de 22.2 rapportage.
In de grafiek is ook zichtbaar dat er met de huidige voorziene dotaties fors te weinig middelen beschikbaar zijn om alle geïnventariseerde investeringswensen te kunnen uitvoeren. Dit is de groene lijn. Deze ontwikkeling illustreert de noodzaak tot prioritering, fasering dan wel tot bijstelling van de investeringsambities.
Projecten Kogerveldwijk en Noord met specifieke dekking, niet zijnde het Investeringsfonds
In de rapportage Investeringsfonds 22.2 is de voeding aan het Investeringsfonds vanuit de reserve infra en de reserve GKZ per saldo met € 2,654 mln. verlaagd. Dit was de bijdrage bovenwijks vanuit de ontwikkelaars van de Kogerveldwijk, die benodigd is voor onderstaande 8 projecten in het kader van bovenwijkse uitbreidingsinvesteringen Kogerveld (€ 11,644 mln.) in combinatie met de WBI-gelden (Woningbouwimpuls) die we voor Kogerveldwijk hebben ontvangen (€ 9 mln.). Aanvullend hebben we nog € 6,14 mln. aan WBI-gelden ontvangen voor uitbreidingsinvesteringen Noord. Op grond van deze ontvangen WBI-gelden heeft Zaanstad zichzelf de verplichting opgelegd om deze projecten nu daadwerkelijk ook uit te gaan voeren. De raad krijgt voor elk van deze projecten een afzonderlijk raadsvoorstel voorgelegd om hier haar goedkeuring op te geven. In dat raadsvoorstel zal worden ingegaan op de inhoud van het project, het daadwerkelijk benodigde krediet en de dekking daarvan.
Toelichting projecten
Herinrichting omgeving station
Het station vormt het centrale punt in de Kogerveldwijk. Bij de beoogde substantiële toevoeging van het aantal woningen in de Kogerveldwijk wordt fors ingezet op het stimuleren van duurzame vormen van mobiliteit, onder andere door de inzet van deelauto's en het hanteren van hoogstedelijke parkeernormen. Vervoer per trein is hierin een cruciale schakel. Een goed ingericht en functionerend stationsplein is hierbij noodzakelijk. Het huidige stationsplein voldoet op dit moment niet aan die norm en verdient een kwaliteitsslag.
Vervoershub
In de Kogerveldwijk vinden verschillende gebiedsontwikkelingen plaats, waarmee een substantieel aantal woningen wordt toegevoegd. De bedoeling is voor verschillende van die gebiedsontwikkelingen één centrale vervoershub te realiseren in de nabijheid van het station. Met name het bezoekersparkeren zal hiermee een centrale plek krijgen en door de vervoershub bij het station te realiseren, fungeert de hub ook als overstapmogelijkheid voor de toekomstige bewoners van de woningen om hun reis verder per trein voort te zetten. Door één centrale oplossing hoeft niet per gebiedsontwikkeling tot een oplossing gekomen te worden.
Rotonde Paltrokstraat omvormen naar kruising
Met het toevoegen van de woningen in de Kogerveldwijk wordt het gebruik van de Heijermanstraat intensiever en is het nodig de rotonde om te vormen naar een kruising om de verkeersdoorstroming te verbeteren.
Afwaarderen Prins Bernhardweg
De Prins Bernhardweg is een belangrijke toegangsweg naar de Kogerveldwijk. Het afwaarderen van deze weg is noodzakelijk bij het toevoegen van het beoogd aantal woningen om de woonwijk leefbaar te houden. Zonder de afwaardering blijft de Prins Bernhardweg een te forse verkeersader in de Kogerveldwijk en wordt niet de beoogde kwaliteitsslag gehaald die nodig is om de nieuwe woningen te accommoderen.
Herinrichten Heijerman- en doctor HG Scholtenstraat
Ook voor de herinrichting van de Heijerman- en doctor HG Scholtenstraat geldt dat die nodig is als gevolg van het toevoegen van de woningen en het daardoor intensievere gebruik van deze verkeersader door de Kogerveldwijk. Door de herinrichting wordt een veiliger situatie gecreëerd en worden de extra verkeersbewegingen mogelijk gemaakt. Voor dit project wordt een subsidie ontvangen van de Provincie NH van € 2,8 mln.
Verbreden tunnel onder station
Deze verbreding is nodig als gevolg van de toevoeging van de woningen. Het betreft een tunnel die betrekking heeft op de Heijermanstraat, die als gevolg van de toegevoegde woningen intensiever gebruikt zal worden, waarmee het noodzakelijk is die aan te passen en daarmee de tunnel te verbreden.
Herinrichten Paltrokstraat
Direct aan de Paltrokstraat zijn de gebiedsontwikkelingen “Paltrok” (236 woningen) en “Hilko” (113 woningen) gelegen. Realisatie van deze projecten zorgt voor een noodzaak tot het herinrichten van deze straat om het toenemende gebruik ervan op te kunnen vangen.
Park
De bedoeling is in de Boerejonkerbuurt, waarin verschillende van de (beoogde) gebiedsontwikkelingen gelegen zijn, één centraal park te realiseren om zo voor het noodzakelijke groen in de buurt te zorgen (groen, klimaatadaptatie, hittestress). De noodzaak tot realisatie van dit groen wordt veroorzaakt door de toevoeging van de woningen en het feit dat er in de gebiedsontwikkelingen zelf minder ruimte is voor groen.
Vaartbrug
De huidige Vaartbrug is de zwakke schakel op de hoofdas tussen Krommenie en Wormerveer. De brug is te smal en er is regelmatig sprake van gevaarlijke situaties voor fietsers. Door de toevoeging van woningen aan weerszijden van de Nauernasche Vaart wordt dit nog versterkt. Daarom wordt voorgesteld met een extra fietsbrug de verkeersstromen van elkaar te scheiden.